Onderaanneming Overheidsopdrachten (België): Regels & Rechten

Onderaanneming bij Overheidsopdrachten in België: Regels en Aandachtspunten

Het succesvol uitvoeren van een Belgische overheidsopdracht vereist vaak de inzet van meerdere specialisten. Als onderneming kunt u soms zelf onderaannemers inschakelen, terwijl u in andere gevallen als onderaannemer voor een hoofdaannemer werkt. Deze gids belicht de belangrijkste regels en aandachtspunten rond onderaanneming bij openbare aanbestedingen in België.

Het principe: Onderaanneming toegestaan, maar met grenzen

Het basisprincipe binnen de Belgische wetgeving op overheidsopdrachten is vrije mededinging. Dit betekent dat een aanbestedende overheid onderaanneming niet zomaar volledig mag verbieden. Als hoofdaannemer (de onderneming aan wie de opdracht is gegund) mag u de uitvoering dus geheel of gedeeltelijk aan een andere onderneming toevertrouwen.

Er zijn echter belangrijke beperkingen en voorwaarden:

1. Essentiële taken: De aanbestedende overheid kan in het bestek eisen dat bepaalde essentiële taken rechtstreeks door u, de hoofdaannemer, worden uitgevoerd. Welke taken dit zijn, moet vooraf duidelijk in het bestek worden gespecificeerd.
2. Verbod op volledige doorsluizing door onderaannemer: Hoewel u als hoofdaannemer de opdracht volledig mag uitbesteden, mag een onderaannemer niet zijn volledige aandeel van de opdracht verder uitbesteden aan een andere onder-onderaannemer.
3. Beperking van de onderaannemingsketen: Om eindeloze ketens te voorkomen en fraude tegen te gaan, beperkt artikel 12/3 van het Koninklijk Besluit Uitvoering (KB Uitvoering) de lengte van de onderaannemingsketen, vooral in fraudegevoelige sectoren (zoals de bouw). Afhankelijk van het type opdracht is de keten beperkt tot maximaal 2 of 3 niveaus (hoofdaannemer -> onderaannemer 1 -> onderaannemer 2 (-> onderaannemer 3)).

Onderaannemers identificeren in de offerte

De aanbestedende overheid kan in het bestek vragen dat u als inschrijver al in uw offerte aangeeft:

• Welk deel van de opdracht u van plan bent uit te besteden.
• Welke specifieke onderaannemers u hiervoor wilt inzetten.

Belangrijke punten hierbij:

• Gebruik van genoemde onderaannemers: Als u de opdracht gegund krijgt, mag u in principe enkel werken met de onderaannemers die u in de offerte heeft genoemd, tenzij de aanbestedende overheid later toestemming geeft voor een wissel.
• Strategie: U kunt meerdere potentiële onderaannemers voor eenzelfde taak opgeven in uw offerte. Dit geeft u flexibiliteit na de gunning.
• Beroep op kwalificaties: Let op: Als u tijdens de selectieprocedure (om aan te tonen dat u aan de eisen voldoet) specifiek vertrouwt op de technische/beroepsbekwaamheid of ervaring van een bepaalde onderaannemer, bent u verplicht om met die specifieke onderaannemer samen te werken. Een wijziging is enkel mogelijk met toestemming van de aanbesteder, en enkel als de nieuwe onderaannemer aantoonbaar over gelijkwaardige kwalificaties beschikt.

Rechten en plichten: Relatie hoofdaannemer, onderaannemer en aanbesteder

De samenwerkingsovereenkomst tussen de hoofdaannemer en de onderaannemer valt buiten de directe regelgeving van de overheidsopdracht zelf. Er is geen directe contractuele band tussen de aanbestedende overheid en de onderaannemer.

Verantwoordelijkheid

De hoofdaannemer blijft altijd volledig verantwoordelijk ten opzichte van de aanbestedende overheid voor de correcte uitvoering van de volledige opdracht, inclusief het werk van de onderaannemers.

Ondanks het ontbreken van een direct contract, heeft de onderaannemer wel specifieke financiële rechten ten opzichte van de aanbestedende overheid en de hoofdaannemer:

Financiële rechten van de onderaannemer

1. Rechtstreekse vordering: Als de hoofdaannemer de onderaannemer niet betaalt, kan de onderaannemer via een ‘rechtstreekse vordering’ betaling eisen direct van de aanbestedende overheid. Dit kan enkel voor bedragen die de aanbestedende overheid nog verschuldigd is aan de hoofdaannemer. Dit verkleint het financiële risico voor de onderaannemer.
2. Betalingsvoorwaarden: De hoofdaannemer moet de onderaannemer informeren over de betalingsvoorwaarden die in de hoofdopdracht (tussen hoofdaannemer en aanbesteder) zijn vastgelegd. De onderaannemer kan zich op deze voorwaarden beroepen om betaling van de hoofdaannemer te eisen. Dit is relevant gezien de soms langere betalingstermijnen in de publieke sector.
3. Prijsherziening doorberekenen: Als de hoofdopdracht een prijsherzieningsclausule bevat en de prijzen tijdens de uitvoering worden aangepast (bv. door gestegen materiaalkosten), dan moet de hoofdaannemer deze herziening verplicht doorberekenen aan de onderaannemer voor diens aandeel.
   1. Voorwaarden: Dit geldt als het deel van de opdracht van de onderaannemer minstens €30.000 waard is, of als er meer dan 90 dagen zitten tussen het sluiten van het onderaannemingscontract en de start van de uitvoering van dat deel. Dit voorkomt dat de onderaannemer de last van kostenstijgingen draagt terwijl de hoofdaannemer wel gecompenseerd wordt.

Conclusie

Werken met onderaannemers bij Belgische overheidsopdrachten biedt flexibiliteit maar vereist aandacht voor de specifieke regels. Zowel hoofdaannemers als onderaannemers moeten zich bewust zijn van de beperkingen, identificatievereisten en vooral de financiële rechten en plichten, zoals de rechtstreekse vordering en de verplichte doorberekening van prijsherzieningen. Duidelijke afspraken en kennis van de wetgeving zijn cruciaal voor een succesvolle samenwerking